ΩΡΛ Ενηλίκων

Η ζάλη είναι μία αίσθηση ατονίας και τάσης προς λιποθυμία. Μερικοί ασθενείς την περιγράφουν «ως μέθη». Μπορεί να εμφανιστεί από πολλές αιτίες π.χ. σε απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης, όταν ο σίδηρος στο αίμα είναι χαμηλός (αναιμία) ή το σάκχαρο είναι χαμηλό (υπογλυκαιμία). Επίσης σε αρρυθμίες, σε κακή κυκλοφορία του αίματος μέσα στα αγγεία, νευρολογικές διαταραχές (ν Πάρκινσον) σε αγχώδεις καταστάσεις ή λόγω φαρμακευτικής αγωγής (ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά) κτλ.

Ο ασθενής μπορεί να ζαλίζεται μόνο ή η ζάλη του να συνοδεύεται και από ίλιγγο.

Τι είναι ο ίλιγγος 

Ο ίλιγγος είναι μια ψευδή αίσθηση περιστροφής δηλαδή ότι εσείς ή το περιβάλλον σας κινείται ή περιστρέφεται. Αυτό προκαλεί αστάθεια και διαταραχές στην ισορροπία.

Η ισορροπία του σώματος εξαρτάται από την συνδυασμένη δράση των οφθαλμών, των αισθητηρίων και του έσω αυτιού. Όλα μαζί στέλνουν ερεθίσματα-πληροφορίες προς τον εγκέφαλο σχετικά με τη στάση, τη θέση και τη κίνηση του σώματος στο χώρο. Όταν συμβαίνουν μεμονωμένες διαταραχές στο εσωτερικό αυτί μεταβιβάζονται προς τον εγκέφαλο σήματα, τα οποία δεν είναι συμβατά με αυτά που προέρχονται από τα μάτια και τα αισθητήρια νεύρα. Έτσι, ο εγκέφαλος προκειμένου να αντιμετωπίσει την σύγχυση, αντιδρά, και αυτό εκδηλώνεται ως αίσθημα περιστροφής δηλαδή ίλιγγο.

Συχνές αιτίες ιλίγγου 

• Ιογενής λοίμωξη στο νεύρο της ισορροπίας (αιθουσαίο ν). Μπορεί να πυροδοτήσει έντονο ίλιγγο και αν η λοίμωξη αφορά και τον λαβύρινθο εμφανίζεται και απότομη απώλεια στην ακοή.
• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Έντονο επεισόδιο ιλίγγου μετά από απότομη κίνηση της κεφαλής ή απότομης στροφής του σώματος π.χ. εάν στραφεί απότομα το κεφάλι ή αλλάξει κανείς απότομα θέση στο κρεβάτι κτλ.
• Ημικρανία. Εκτός από την χαρακτηριστική κεφαλαλγία εμφανίζεται και ίλιγγος λίγων λεπτών ή ωρών. Υπάρχει δυσανεξία στο φως και το θόρυβο.
• Νόσος του Meniere. Οφείλεται στην συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων υγρού στο εσωτερικό του λαβυρίνθου. Προκαλείται πολύ έντονο επεισόδιο ιλίγγου διάρκειας ωρών, βούλωμα και βουητό στο αυτί και πτώση ακοής η οποία κυμαίνεται μεταξύ των επεισοδίων του ιλίγγου (επανέρχεται και επιδεινώνεται κατά την κρίση του ιλίγγου).
• Σοβαρότερες αιτίες όπως βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) όγκοι κτλ.

Στις περισσότερες περιπτώσεις πάντως, η αιτία του ιλίγγου προέρχεται από διαταραχές στο αυτί και λιγότερο από το ΚΝΣ ή τον εγκέφαλο. Γι αυτό συνήθως τα συμπτώματα ακόμα και αν είναι ιδιαίτερα έντονα και δυσάρεστα, υποχωρούν σταδιακά. Μπορεί να επανέλθουν κάποια στιγμή αλλά δεν είναι συνεχή.

Διερεύνηση του ιλίγγου και αντιμετώπιση

Στα πλαίσια της διερεύνησης του ιλίγγου λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό υγείας του ασθενούς και της συνύπαρξης νοσημάτων π.χ. διαβήτης, καρδιαγγειακές παθήσεις, χρόνια ωτίτιδα, υποθυρεοειδισμός, λήψη αλκοόλ, φαρμάκων κτλ. Αξιολογείται το επεισόδιο έναρξης του ιλίγγου, η ένταση και η διάρκεια. Επίσης η ύπαρξη εμέτων, κεφαλαλγίας, βαρηκοΐας, βουητά και αίσθησης πληρότητας στο αυτί. Επίσης, αν υπάρχουν παλιότερα επεισόδια ιλίγγου. Ακολουθείτε:

• Πλήρης ωτορινολαρυγγολογική εξέταση
• Ακοολογικός έλεγχος -πάντα διερευνάται η ακοή. Το νεύρο της ισορροπίας σχετίζεται με το νεύρο της ακοής.
• Έλεγχος για νυσταγμό (ακούσιες κινήσεις των οφθαλμών). Πολύ συχνά ο ίλιγγος συνοδεύεται από νυσταγμό ο οποίος είναι χαρακτηριστικός για βλάβες περιφερικές (λαβύρινθος) ή κεντρικές (ΚΝΣ).
• Αδρή νευρολογική εκτίμηση (δοκιμασία στάσης, βάδισης). Οι εξετάσεις αυτές δίνουν πληροφορίες εάν η βλάβη είναι περιφερική ή κεντρική.
• Αιματολογικές εξετάσεις (γεν αίματος, βιοχημικές, ορμόνες θυρεοειδούς, αντισώματα κτλ.)
• Έλεγχος του οπισθίου λαβυρίνθου, ηλεκτρονυσταγμογράφημα. Ανάλογα τα ευρήματα μπορεί να χρειαστεί απεικονιστικός έλεγχος με μαγνητική τομογραφία ή ακτινογραφίες. Οι εξετάσεις αυτές δεν συνιστώνται σε όλες τις περιπτώσεις.

Στην πλειοψηφία τους οι  ασθενείς με ίλιγγο δεν πάσχουν από σοβαρή πάθηση και τα δυσάρεστα συμπτώματα που εμφανίζουν, οφείλονται περισσότερο σε διαταραχές στο έσω αυτί οι οποίες υποχωρούν σιγά σιγά, μετά από λίγες εβδομάδες. Εάν τα συμπτώματα είναι ήπια δεν απαιτείται κάποια αγωγή. Συνιστάται σε κάθε περίπτωση αποφυγή απότομων κινήσεων, αποχή από εργώδεις δραστηριότητες και ανάπαυση. Αν είναι πιο έντονα χορηγούνται για 3-4 ημέρες αντιεμετικά φάρμακα κατά της ναυτίας, και μετά κατασταλτικά του λαβυρίνθου για διάστημα 2-3 μηνών. Η οξεία και πιο περίπλοκη συμπτωματολογία μπορεί να απαιτήσει νοσηλεία στην κλινική και ενδοφλέβια χορήγηση αγωγής.

Σε όλες τις περιπτώσεις τα συμπτώματα της ζάλης και του ιλίγγου και όλα όσα εμφανίζονται μαζί με αυτά θα πρέπει να διερευνώνται στο ΩΡΛ ιατρείο. Πρωτίστως, για την ανακούφιση του ασθενούς ο οποίος με τον ίλιγγο εμφανίζεται αποπροσανατολισμένος και «νιώθει άρρωστος» και θα πρέπει να ανακουφιστεί.

Στα πλαίσια αυτά η εξέταση-αντιμετώπιση θα ολοκληρωθεί με την συμβολή και άλλων ειδικών (νευρολόγου, καρδιολόγου, ενδοκρινολόγου) προκειμένου να αποκλειστεί κάτι πιο σοβαρό και να αντιμετωπιστεί εγκαίρως.