Παιδιατρική ΩΡΛ

Οι διαταραχές της αναπνοής κατά την διάρκεια του ύπνου στα παιδιά, είναι συχνές. Οι συνηθέστερες αιτίες είναι:

• υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια)
• υπερτροφία των αμυγδαλών
• συνδυασμός υπερτροφίας αδενοειδών και αμυγδαλών

Υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων ή «το παιδί έχει κρεατάκια»

Τα κρεατάκια εντοπίζονται στο πίσω μέρος της μύτης. Όταν είναι υπερτροφικά προκαλούν απόφραξη. Εμποδίζουν κατά την αναπνοή τον αέρα να περάσει από τη μύτη και καθώς αυτός στροβιλίζει στο στενό πέρασμα, προκαλείται ο χαρακτηριστικός ήχος του ροχαλητού, «το παιδί ρουθουνίζει».

Τα κρεατάκια από τη γέννηση του παιδιού αρχίζουν και αναπτύσσονται συνεχώς πίσω στη μύτη και το άνω τμήμα του φάρυγγα. Η ανάπτυξή τους σταματάει συνήθως, μετά την ηλικία των 8-10 ετών. Από την ηλικία αυτή αρχίζουν να συρρικνώνονται και αφού παράλληλα αυξάνονται και οι διαστάσεις του σπλαχνικού κρανίου καθώς το παιδί αναπτύσσεται, παύουν να φράζουν την περιοχή και η ρινική αναπνοή βελτιώνεται. Αυτός είναι ο λόγος που σε πολλές περιπτώσεις, συνιστούμε απλά παρακολούθηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα και δεν τα αφαιρούμε, εφόσον δεν προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα.

Στα μικρά παιδιά 2-5 ετών όπου αναμένεται περαιτέρω αύξηση του μεγέθους στα κρεατάκια τα επόμενα χρόνια, θεωρούμε ότι η παρακολούθηση δεν ωφελεί. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος πλήρους απόφραξης του αεραγωγού -λόγω υπερτροφίας- αλλά και από τη διόγκωσή τους κατά τη διαδρομή συχνών λοιμώξεων που σχετίζονται με στον παιδικό σταθμό. Οπότε και θα πρέπει να αφαιρούνται.

Το παιδί ροχαλίζει στον ύπνο του και «κόβεται η αναπνοή του»

Σε αρκετές περιπτώσεις το ροχαλητό μπορεί να συνυπάρχει με διακοπή της αναπνοής, για μερικά δευτερόλεπτα. Όταν διαρκεί >10sec, και επαναλαμβάνεται πολλές φορές στη διάρκεια του ύπνου καθημερινά, μιλάμε για αποφρακτική υπνική άπνοια. Η  κατάσταση αυτή οφείλεται σε συνδυασμό υπερτροφίας των αδενοειδών και υπερτροφίας των αμυγδαλών. Προκαλείται απόφραξη στην αναπνοή τόσο στη μύτη όσο και στη στοματική κοιλότητα και το φάρυγγα. Ιδιαίτερα εάν οι αμυγδαλές είναι τόσο αναπτυγμένες που συναντώνται στη μέση γραμμή, ο αεραγωγός μπορεί να φράξει σχεδόν εξ ολοκλήρου και το παιδί να παρουσιάσει επεισόδιο πνιγμονής. Η κατάσταση αυτή είναι ιατρικώς σοβαρή. Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στη συμπεριφορά αφού το παιδί δεν ηρεμεί εξαιτίας της κακής ποιότητας αναπνοής-ύπνου. Μπορεί να παρουσιάσει επιθετικότητα, νωθρότητα, απάθεια, ελλειμματική προσοχή στη διάρκεια της ημέρας, στο σχολείο κτλ. Επίσης μπορεί να επιφέρει σοβαρές καρδιολογικές και νευρολογικές διαταραχές.

Εκτίμηση της κατάστασης – διάγνωση

Σε κάθε περίπτωση εκτιμώνται και οι δύο αυτοί ανατομικοί παράγοντες (κρεατάκια και αμυγδαλές).

• Το μέγεθος των αδενοειδών εκβλαστήσεων. Αξιολογείται το ιστορικό που αναφέρουν οι γονείς και η ακτινογραφία-πλαγία του τραχήλου (γίνεται ανάλογα την ηλικία και την περίπτωση). Ενδείκνυται επίσης η εξέταση με το ειδικό ενδοσκόπιο του ρινοφάρυγγα, αλλά όπως καταλαβαίνει κανείς η συνεργασία του παιδιού δεν είναι στην πλειονότητα των περιπτώσεων εύκολη, με αποτέλεσμα συχνά η εξέταση να μην ολοκληρώνεται ή να μην είναι αξιόπιστη.
• Η υπερτροφία των αμυγδαλών διαπιστώνεται κατά την εξέταση της στοματικής κοιλότητας. Όσο πιο κοντά πλησιάζουν ή εφάπτονται οι αμυγδαλές στη σταφυλή, τόσο μεγαλύτερη απόφραξη προκαλούν.

Πιο σπάνια ειδικά στα πολύ μικρά παιδιά < 2 ετών με αποφρακτική υπνική άπνοια, γίνεται μελέτη ύπνου (πολυ-υπνογράφημα) σε κέντρο αναφοράς και απαραιτήτως καρδιολογική εξέταση (αποκλεισμός πνευμονικής καρδίας).